Ośrodek Kultury w Będzinie

Ośrodek Kultury w Będzinie

O cyberprzemocy słów kilka…

Internet to niewątpliwie wielkie dobrodziejstwo, praktycznie od początku jego istnienia. Człowiek już od najmłodszych lat korzysta z wielu możliwości sieci internetowej. Dzięki niej w dosłownie kilka sekund można wyszukać bardzo wiele cennych informacji, które potrzebne są w pracy zawodowej, w szkole. Można obejrzeć ulubiony film, zagrać w grę i to z osobami z drugiego końca świata. Przestrzeń wirtualna daje także bardzo wiele możliwości nawiązania relacji z innymi ludźmi, co jest bardzo dużym plusem. Niestety, Internet może być także bardzo wielkim zagrożeniem – jednym z nich jest cyberprzemoc. 

 

Na samym początku warto wytłumaczyć, czym tak naprawdę jest cyberprzemoc. Z języka angielskiego „cyberbullying”, najprościej ujmując, to przemoc, która dokonuje się poprzez sieć internetową i urządzenia elektroniczne. Sprawca przemocy wykorzystuje Internet, różnego rodzaju technologie informacyjne, komunikatory, media społecznościowe, blogi, pocztę elektroniczną, sieć komórkową (SMS czy MMS), aby wyrządzić krzywdę pojedynczej osobie albo całej grupie osób.

Niestety wciąż za mało ludzi ma świadomość, że kontakt z Internetem mają już kilkuletnie, coraz to młodsze dzieci, często dzieje się to bez żadnego nadzoru rodziców czy innych osób sprawujących opiekę. Cyberprzemoc dotyka coraz to młodsze osoby nie mówiąc już, że wśród młodzieży w okresie dojrzewania, w szkole, jest bardzo powszechna. Spotykają się z nią także osoby dorosłe i nawet starsze. Przemocą wirtualną może zostać dotknięta każda osoba, niezależnie od wieku, płci, wykonywanego zawodu, statusu społecznego, miejsca zamieszkania itd. Statystyki pokazują  jednak, że cyberprzemocy doznają jednak głównie osoby młode.

Osoba, która dopuszcza się przemocy, nazywana jest „stalkerem”. Pojęciem, które nierozerwalnie związane jest z cyberprzemocą, jest hejt – z języka angielskiego „hate”, czyli nienawiść.

Warto zadać sobie pytanie, skąd bierze się cyberprzemoc i skąd w człowieku może być tyle nienawiści? Agresorami internetowymi są niewątpliwie osoby mające bardzo niską samoocenę. W ten sposób próbują się dowartościować kosztem innych ludzi. Są nimi często też osoby, które same doznawały przemocy – np. domowej w dzieciństwie lub rówieśniczej w czasach szkolnych. Mogą być nimi też osoby zaburzone psychiczne. Sprawca przemocy kojarzy nam się z osobą ze środowiska patologicznego… Nie jest to jednak prawda. Może nim być osoba dobrze wykształcona lub na bardzo wysokim stanowisku zawodowym.

Ofiarami przemocy cyfrowej mogą stać się osoby, posiadające niską samoocenę, niemające dużej odporności psychicznej, nieśmiałe, które poprzez sieć internetową szukają przyjaciół, gdyż mają problem z nawiązywaniem kontaktów w życiu realnym. Ofiarą przemocy mogą stać się także osoby mało asertywne, które nie potrafią bronić swojego własnego zdania.

Cyberprzemoc może przybierać różne formy – nękanie, stosowanie gróźb, pisanie różnego rodzaju postów, wiadomości SMS. Cyberprzemocą jest również rozsyłanie informacji, które mają na celu ośmieszenie i obrażanie danej osoby. To też publikowanie zdjęć, często poddane fotomontażowi. Agresją w sieci są również włamania na konta w mediach społecznościowych i dodawanie treści w imieniu innego człowieka. Przemoc internetowa to też zakładanie fikcyjnych kont, podszywanie się pod kogoś innego. Wysyłanie zdjęć o tematyce seksualnej i pornografii to także cyberprzemoc.

Jak możemy poznać, że ktoś stał się ofiarą cyberprzemocy?

Jest to bardzo trudne zadanie, nie widać tutaj objawów fizycznych, sprawca przemocy w sieci jest często anonimowy. Istnieją jednak pewne sygnały, które mogą nas zaniepokoić.

Jednostki doznające cyberprzemocy stają się smutne, może się nam wydawać, że ciągle się czegoś boją i lękają, mogą stać się zamknięte w sobie. Osoby takie mogą unikać kontaktów z innymi lub też szukać go i stawać się same agresywne, w stosunku do drugiego człowieka.

Często można zauważyć, że ofiara przemocy blokuje swoje informacje w mediach społecznościowych lub w ogóle usuwa profile. Objawami cyberprzemocy mogą być też problemy ze snem, ale też jego nadmiar, znaczny spadek poczucia własnej wartości. Izolacja społeczna, zaniedbywanie codziennych obowiązków życiowych, w pracy, w szkole, itd. W efekcie u osoby doznającej cyberprzemocy może pojawić się depresja, a w skrajnych przypadkach cyberprzemoc kończy się śmiercią. Jakie będą jej skutki, zależy dużo od samej ofiary, jednak nawet bardzo odporna psychicznie osoba, może nie wytrzymać presji i bardzo poważnie odczuć skutki przemocy. Każdy ma swoje granice wytrzymałości.

Pamiętajmy, gdy widzimy cyberprzemoc w sieci, nigdy nie bądźmy obojętni, nawet z pozoru niewinny żart może być już przejawem agresji, każdy człowiek jest inny, jedną osobę może coś bawić, a inną bardzo zranić. Jeśli sami jesteśmy ofiarami przemocy w sieci lub widzimy, że krzywdzi się inną osobą, zawsze możemy zgłosić uwagi do administracji w mediach społecznościowych, komentarze zostaną wtedy usunięte lub nawet użytkownik stosujący nienawiść może zostać zablokowany w danej społeczności internetowej. Warto też robić zdjęcia czy to wiadomości, czy postów. Zbierajmy jak najwięcej dowodów, które pomogą w przeciwstawieniu się agresji. Pamiętajmy także, że reagowanie przemocą na przemoc nie jest dobrym pomysłem. Przemoc rodzi przemoc, a osoba, która stosuje agresję, naszą niewłaściwą obronę może wykorzystać przeciwko nam. Odpowiadanie na zaczepki może sprowokować jeszcze bardziej drugą osobę; nawet krótka odpowiedź może stać się dla kogoś pożywką dla dalszego krzywdzenia naszej osoby.

Cyberprzemoc w Polsce została uznana za czyn zabroniony. Art. 190 a § 1. Kodeksu Karnego mówi o odpowiedzialności karnej za uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej, które wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność (czyn zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 3). Paragraf 2 cytowanego powyżej artykułu precyzuje, że tej samej karze podlega osoba podszywając się pod inną osobę, która wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej. Jeżeli następstwem czynu określonego w paragrafie 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Ściganie przestępstwa określonego w paragrafie 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Jak możemy przeciwdziałać cyberprzemocy? 

W przypadku dzieci i młodzieży to rodzice powinni być pierwszymi osobami, które uświadamiają im, jakie zagrożenia może nieść za sobą użytkowanie Internetu. Rodzice powinni edukować dziecko, jak ma zachowywać się w przypadku, gdy doznaje przemocy w sieci. Rodzice lub opiekunowie muszą obserwować małoletnich, zwracać uwagę nawet na drobne szczegóły w ich zachowaniu i rozmawiać z dziećmi o problemach, z którymi się spotykają. Opiekunowie powinni pokazywać dzieciom dobre strony Internetu: programy edukacyjne, bajki, oczywiście te dostosowane do wieku dziecka; uświadamiać je, że ma ich informować o każdej przykrości, która spotyka je podczas użytkowania Internetu. Spędzanie czasu z dziećmi i miłość rodzicielska to jeden z najlepszych sposobów profilaktyki agresji. Na dzisiejszym rynku istnieje wiele programów, które umożliwiają kontrolę rodzicielską, rodzic ma wtedy możliwość sprawdzać, z jakich stron dziecko korzysta w Internecie, a w razie potrzeby je zablokować.

Szkoła powinna być tą główną instytucją, która podejmuje działania profilaktyczne dotyczące cyberprzemocy. Spotkania, warsztaty, pogadanki z nauczycielami, pedagogami, policją – takie działania powinny być na porządku dziennym w szkole, nie jedynie w ramach interwencji lub gdy dochodzi już do tragedii.

Gdzie można uzyskać pomoc w przypadku agresji internetowej?

  • Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci: 800 100 100.
  • Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111.

Reagujmy na cyberprzemoc! Jest ona niestety bardzo popularna, jednak poprzez walkę z agresją i karaniem sprawców możemy sprawić, że będzie jej coraz mniej, a agresorzy nie będą sobie pozwalać na krzywdzenie kogokolwiek. Walka z cyberprzemocą nie musi być przysłowiową walką z wiatrakami, poprzez wspólne działania wielu osób i instytucji, można zdziałać bardzo wiele.

Opracowała:

Monika Dębek – Pracownik Socjalny Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Przystań” w Świętochłowicach

Bibliografia:

Pyżalski Jacek, Cyberbullying. Zjawisko, konteksty, przeciwdziałanie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi, Łódź

https://www.niebieskalinia.pl

Kodeks karny, Dz. U. z 1997 r. nr 88, poz. 553 z późn. zm.